In september 2019 stapte Jo-anne, dat je gewoon op zijn Hollands uitspreekt, voor het eerst bij Verdeliet door de poort. Zij had ooit bij het zich melden als nieuwe burger in Cuijk een stapeltje folders ontvangen en de folder van Verdeliet zat daartussen. Jo-anne zocht een plek om in de aarde te kunnen wroeten nu zij in een appartement woont "met een balkonnetje waar nog geen bloempot op past." Een eigen moestuin zag zij nog even niet zitten, maar ergens bij aanhaken dat wilde ze wel . Zij besloot een kijkje te komen nemen. Sindsdien is zij een van onze medewerkers. Zij werkt op dinsdag en woensdag in de tuin en af en toe ondersteunt ze de winkeldienst op zaterdag. Ook is zij weleens actief in het naaiatelier en heeft zij in 'Ieder z'n vak' een vak gevuld met haar eigen werk (schilderijen en tekeningen). Ieder van ons heeft al eens kennis gemaakt met haar werk. De kaart die we als Verdeliet- medewerkers hebben ontvangen in corona-tijd kwam van de hand van Jo-anne. Zij vond het fijn dat haar gevraagd werd om een kaart te ontwerpen. Dat er iets bij haar werd aangeraakt waarvan ze zelf even kwijt was dat ze dat goed kan. Dit kwijt zijn heeft alles te maken met de situatie waarin Jo-anne zich bevindt. Zij maakt in deze periode noodgedwongen een pas op de plaats. Tijd om op adem te komen na een turbulente tijd. Zowel thuis als op het werk. Ze geeft aan op dit moment nog snel afgeleid en overprikkeld te zijn. "Het sociale leven kan ik amper aan. Ik vind het heel vervelend dat ik nog niet kan werken, maar ik ben nog niet zover. Het lukt me nog niet om op te bouwen. Er zit nu gewoon even niet meer in.”
Zwolle & Kampen
Jo-anne is geboren en getogen in Zwolle en omgeving. Zij is de oudste uit een gezin met vier dochters. Zij startte in Kampen aan de kunstacademie. Het eerste jaar als student voelt als thuiskomen, zo beschrijft Jo-anne. Ze leert er hoe ze met dingen en mensen wil omgaan; hoe ze in het leven wil staan. Een verademing na het zeer gereformeerde milieu van Staphorst waarin Jo-anne is opgegroeid. "In die omgeving is regels opvolgen belangrijker dan het ontdekken en leren volgen van je eigen bron." Jo-anne heeft zich daar altijd tegen verzet. "Ik ben van inclusief, en daar ervaarde ik exclusiviteit als je de gangbare norm niet volgde. Een belangrijke reden waarom Jo-anne zich thuis voelt bij Verdeliet. Met een glimlach op haar gezicht vervolgt zij " Er is hier grond om in te wroeten en we zijn hier van inclusief. Iedereen mag hier zijn wie hij is".
Toen tijdens haar studie de academie van Kampen naar Zwolle verhuisde, ervaarde Jo-anne dat als ingrijpend. Ook de atelierruimtes moesten mee verhuizen. "Een atelier is zo persoonlijk. Een heilige plek waar je een ruimte creëert om te kunnen scheppen. Dat kun je niet zo maar even ergens anders opbouwen en weer beginnen met werk. Dat kost tijd. Je bent als kunstenaar altijd zelf het instrument.” Om op een goede wijze afscheid te kunnen nemen van de academie in Kampen en ook van haar atelier daar, heeft Jo-anne destijds met een studiegenoot voor iedere medewerker en student een wagon gemaakt. Hiervoor gebruikten zij filmrolletjes die ze in de doka vonden. Deze hele lange, trein reed door het gebouw ten teken van de naderende verhuizing. Een bijzonder afscheid.
Na haar afstuderen in Zwolle heeft Jo-anne nog een jaar een atelier gehad. Ze kreeg het echter niet voor elkaar haar werk aan de man te brengen. "Ik ben niet zo van naar openingen gaan en netwerken.", zegt zij hierover. "Dat is niet aan mij besteed." Zij woonde op dat moment anti-kraak in een klooster in Vught. "Ik vereenzaamde, kwam niet onder de mensen. Overdag was ik vaak in mijn eentje in het atelier aan het werk. In het begin kreeg ik veel visite. Ik woonde mooi en mensen waren nieuwsgierig naar het gebouw en de prachtige tuin. Later werd de aanloop minder." Jo-anne voelt zich alleen en weet niet goed hoe ze haar werk inhoud kan geven. Om inkomsten te krijgen en weer meer onder de mensen te komen besluit Jo-anne te gaan vragen of zij werk als schoonmaker kan krijgen in de gehandicaptenzorg in de buurt van het klooster. Zij gaat op gesprek. Er wordt haar gevraagd of ze wil proberen op een groep te werken. Die uitdaging neemt zij aan. Zij komt op een kleine groep terecht van 2 mensen, waarbij zij de enige begeleider is. Een groepje waarbij gedragsproblemen en agressie regelmatig voorkomen. "Het was pittig, maar ik kon het. Ik kreeg het voor elkaar om contact te krijgen en ik vond het leuk." Uitdaging was daarbij om te kijken naar wat iemand wel kan en uit te stralen dat je het samen doet. Dat je samenwerkt. Geen hiërarchie." Het begeleiden van dagbesteding gaat Jo-anne goed af. Het begeleiden van mensen op een woongroep heeft zij destijds ook weleens gedaan, maar dat is niet haar ding. Het ligt haar niet. "Het huishouden thuis zelf is een chaos. Koken en wassen, ik kan het, maar ik word er niet blij van. Maar het onderzoeken en uitproberen wat mensen wel kunnen, dat vind ik mooi.”
Cuijk
In die tijd komt ze haar toenmalig lief tegen. Ze gaan samenwonen in Oss. Later verhuizen ze naar Gennep, waar hij vandaan komt. Ze hebben daar 10 jaar gewoond, maar Jo-anne is er nooit thuis geweest. "Ik heb er 10 jaar mijn best gedaan om de buren te begroeten en leeftijdgenoten te ontmoeten, maar dat is niet echt gelukt. In Cuijk gaat het op de een of andere manier gemakkelijker." Enige minpunt van Cuijk is wat Jo-anne betreft, maar dit zegt zij met een knipoog, het oud papier. "Je kunt dat hier niet aan de straat zetten. Het wordt niet opgehaald door een vereniging, of club." Op de fiets wegbrengen is onhandig. Ze geeft het oud papier nu dus maar regelmatig mee aan visite. Er zijn natuurlijk slechtere oplossingen.
Hoewel zij al ruim 6 jaar ervaring heeft met het begeleiden van dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking, ook op groepen waar de problematiek zwaar is, moet Jo-anne enkele jaren geleden alsnog een SPW-opleiding gaan volgen van haar werkgever. "Ik zat in de klas tussen 17-jarigen die met vliegtuigjes gooiden en docenten waaraan je uit moest leggen wat er op een dagbesteding zoal dagelijks gebeurt. Dat ik die opleiding heb afgemaakt is echt op mijn tandvlees geweest."
Jo-anne loopt een aantal jaar geleden voor het eerst vast in haar werk. De frequente agressie en hoe de organisatie met medewerkers en cliënten omgaat zijn daarbij voor haar belangrijke knelpunten. Budget lijkt leidend boven welzijn. Jo-anne kan zich daar niet in vinden. In deze periode krijgt Jo-anne in Velp een atelierruimte aangeboden. Daar zit op dat moment een leefgemeenschap en de pater zegt "Ik zie dat je kunt schilderen, hierboven is nog een kamer, gebruik die maar als atelier. Toen ben ik na 10 jaar weer begonnen met tekenen en schilderen. Eerder lukte dat niet, ik wist niet hoe ik het moest vormgeven. Hoe kon ik er mijn brood mee verdienen? Wat is mijn plek in de wereld?" De drang om te willen of moeten creëren heeft Jo-anne lang kunnen negeren. Nu weet zij dat het iets is wat ze moet doen. Het is essentieel voor haar om dingen te kunnen maken, iets te kunnen scheppen. "Dat hoeft niet fulltime, maar ik moet daar wel mee bezig zijn. Dan weet ik waar mijn bron zit, mijn kern. Daar wordt alles meer rond van in plaats van heel vierkant". De kwetsbaarheid die regelmatig in haar woordkeuze doorklinkt is meteen ook haar kracht als mens. "Als je tegenover iemand staat die heel boos is, kun je in de verdediging gaan of je kunt je armen wijd open spreiden, iemand aankijken en met compassie vragen "Wat is er?”
Ze reïntegreert succesvol. Ze werkt 2 dagen per week op een dagbestedingsgroep zonder agressie en de overige 3 dagen in haar atelier in Velp. Ze doet alles op de fiets. In februari van dit jaar komt zij opnieuw in de ziektewet terecht. Naast de blijvend intensieve belasting van het werk krijgt ze privé te maken met een scheiding. Herstellen van het verdriet van het afgelopen jaar is wat Jo-anne nu probeert te doen. Weer op adem komen. " Zorgen dat ik niet nog dieper val". Verdeliet is voor even haar proeftuin om te leren herkennen waar de grens ligt.
Als ik haar aan het einde van ons gesprek aan de vijver van Verdeliet vraag wat ze graag nog meegeeft, is haar antwoord heel inclusief: "Kom hier ook heen! Wees welkom."
Nieuwsgierig geworden naar Jo-annes' werk? Kom dan een kijkje nemen in onze Verdeliet winkel bij ' Ieder z'n vak' òf bezoek de website van Jo-anne (jo-annedehaan.nl).
Jo-anne heeft op dit moment geen atelierruimte. Het atelier in het oude merletcollege is tegen de vlakte gegaan. Bij gebrek aan geschikte atelierruimte, werkt zij momenteel thuis, in haar woonkamer. In haar zoektocht naar een nieuw atelier zijn tips altijd welkom.